La Sáccia restituìda

(da l’ùltma róda dal càr)

A vré cantèr l’idéa strampalèda

ch’la fé pérder al sán a tànt mudnéš

che per la vóia ‘d fèr ‘na mascarèda

i vlìven dèr la Sáccia indrê ai bulgnéš.

Tassón, tè, che sta Sáccia t’l’é cantèda

per tór in gìr la gènt ed tànt paéš,

s’t’é-n vô ch’a-gh rèsta in mèž, làssa ch’a tìra

ògni tànt el bardèl ed la tô lìra.

L’éra d’invéren, cla stagión nuióša,

ch’la vóda el strèd pr’impìr e-gli ustarî

e a la Toscàna, ch’l’éra tànt famóša

pr’al Chiànti véro, sènza purcarî,

i gh’éren strécch cóme i garô in t’na nóša

diviš in t’i sô ambiént c’mè in dô famî:

in butéga… la plébe, in t’i mžanèn

scultór, poéta, leterè e… cudghèn.

In sti mžàn, fra sti artésta, in mèž al fóm

del zigarát, dal Chiànti, di toscàn,

a fiurìva al truvèd, cóme al latóm

in tèsta ai ragazô ch’han dû o trî àn

e óna sìra, fra gl’ètri, che al frescóm

l’avìva fàt vudèr di fiàsch da dàn,

un ragazèl saltè sóvra óna scràna

e al gé: “Sintì la mìa, oh màt putàna.

Adèss che tótt al mánd l’è in muvimènt

per fèr ch’a-n gh’sìa pió guèr, né lìt, né permèl

e perchè andánd avànti tótt la gènt

i s’vóien bèn cóme fradê e surèl

ànca nuèter a s’sám da mátt’r in mènt

ed dèr un tài a zérti bagatèl

e l’è óra ch’a pensámma ch’l’è vergágna

ch’a sámma ancárra in lìt cùn quî ‘d Bulágna.

Tulámla só sta sáccia tarulìda

e purtámla in cal pázz in dùv’a l’hám tólta;

alóra finalmènt la srà finìda

e turnarám amìgh ‘na bóna vòlta,

già ormài, c’sa vlî-v, l’è tànt acsè šbušìda

che s’la stà ancárra insámm, Dio m’scaravòlta;

lór i zercaràn ‘d truvèr chî dû rastê

e c’ma l’è giósta i s’i daràn indrê

A s’vistirám có’i pàgn ch’i avìven lór,

a druvarám bandér, èrem, stivài,

a mittrám só castê, pùnt alvadór

e a bardarám sumèr, móll e cavài;

Mòdna cal gióren la s’farà dl’unór

cùn óna fèsta ch’l’a-n s’è vésta mài,

e nuèter, secónd al mê parér,

a dvintarám almànch tótt cavalér”.

Cóme se un terganér có’l baciarèl

al péccia cóntr’al pùnt pr’alvèr al ciòp

i clámb i s’léven sbattánd e-gli èl

i vólen via pr’al zél c’mè bàll da s’ciòp,

listáss chî artésta, quànd cal ragazèl

l’avé finî al descórs, durè già tròp,

i l’apruvén, e cóme càn frustè,

i córs’n a speteglèr per la zitè.

L’éra passè trî gióren e dapertótt

sgnór e puvrátt i descutìven al chèš

perchè purtròp a cuntintèri tótt

l’a-n n’è brìša la véna dal bambèš,

chi aprovèva al progèt, chi al gìva brótt,

a gh’fó pió d’un patrézi ech’rizzè al nèš

e a s’dìš ch’a succedés un gràn mapèl

in sedùta dla Giùnta Comunèl.

Ànch a Bulágna, cóme óna lušnèda,

a gh’arivé la nóva e i gh’fén blèn blèn,

i cunvgnén ch’l’éra pròpria bèn pensèda

e a sré stè pchè s’l’a-n fóssa gnùda bèn.

Lór i se srén gnù incóntra a mèža strèda

dóve i s’avrén paghè un bèl spuntèn,

e che i rastê, s’i-n’i-éssen da truvèr,

i éren già persuèš ed fèrsi fèr.

Intànt i nòstr’artésta, in t’n’adunànza,

i decidén ed fèr ‘na prucissiòn

imponènt per al lùsso e l’elegànza,

cumpàgna a quálla ch’a descrév Tassòn,

e per dèregh ancárra pió importànza

a s’fóss zerchè ‘d cupièr fénna al persòn,

e perchè a s’pséssa fèr bònna figùra

i dén el pèrt a tótt, adiritùra.

A-n’è-v starò a cuntèr la litanìa

di personàg ch’i vlìven imitèr,

ch’a pré caschèr a dìr óna bušìa

e finìr pò per fèrem squadrazèr;

quál ch’a dirò chè, prémma d’andèr via,

i fón d’acòrd ch’a s’éssa da invidèr,

per unìres a lór, tótta cla gènt

ch’la pàssa a Mòdna per pió inteligènt.

Mo quànd stî luminàri i fón riunì

e ch’i gh’avén avért al bicidàri

invéci d’avéri tótt dal sô partì

i fón adiritùra tótt cuntràri;

 i gén: “Mo quásta l’è ròba d’arabì,

ròba da fèr stampèr in t’al lunàri,

ròba da gènt che invéci dal zervèl

i gh’éssen dal sabiòn o del bgatèl.

Avìv brìša paùra, ragastàzz,

che si scopran le tombe ed chi gueriér

e ch’i v’végn’a picèr in t’al mustàzz?

Andám, andám, abandunè al pensér;

nuèter a giustarám i vòster šbgàzz,

e sicám a-î fàt tànt i braghér

ch’a-n n’è pió al chèš da dèr un tài a incòsa

a guradarám ed concilièr la còša”.

A gh’rispundè un artésta, tótt sfurmè,

che quást a-n n’éra al mòd ed ragiunèr,

ch’i se srén per protèsta ritirè

perchè s’n’i-n vlìven pió imbarazèr

che al sô progèt i l’éssen pór sfrutè

che lór i n’avìven di èter da esplichèr,

e sènza tànt né quànt i s’n’andén via

a vudèr quàter fiàsch a l’ustarìa.

I bandén un concorso leteràri

e per prèmi i gh’mittén vìnt scùd d’argènt,

 ch’l’avé un succès acsè straordinàri

da restèr memorabìl fra la gènt;

chi et’r invéci ch’truvén tànt lunàri

i fén del fèst da fèr spadìr i dènt

perchè a-n fò gnìnt e-ch riusés perfèt…

e adès ch’a vlò cantèda a vàgh a lètt.

L’ùltma róda dal càr (al sugamàn)