La
Sáccia restituìda
(da
l’ùltma róda dal càr)
A
vré cantèr l’idéa strampalèda
ch’la
fé pérder al sán a tànt mudnéš
che
per la vóia ‘d fèr ‘na mascarèda
i
vlìven dèr la Sáccia indrê ai bulgnéš.
Tassón,
tè, che sta Sáccia t’l’é cantèda
per
tór in gìr la gènt ed tànt paéš,
s’t’é-n
vô ch’a-gh rèsta in mèž, làssa ch’a tìra
ògni
tànt el bardèl ed la tô lìra.
L’éra
d’invéren, cla stagión nuióša,
ch’la
vóda el strèd pr’impìr e-gli ustarî
e a
la Toscàna, ch’l’éra tànt famóša
pr’al
Chiànti véro, sènza purcarî,
i
gh’éren strécch cóme i garô in t’na nóša
diviš
in t’i sô ambiént c’mè in dô famî:
in
butéga… la plébe, in t’i mžanèn
scultór,
poéta, leterè e… cudghèn.
In
sti mžàn, fra sti artésta, in mèž al fóm
del
zigarát, dal Chiànti, di toscàn,
a
fiurìva al truvèd, cóme al latóm
in
tèsta ai ragazô ch’han dû o trî àn
e
óna sìra, fra gl’ètri, che al frescóm
l’avìva
fàt vudèr di fiàsch da dàn,
un
ragazèl saltè sóvra óna scràna
e al
gé: “Sintì la mìa, oh màt putàna.
Adèss
che tótt al mánd l’è in muvimènt
per
fèr ch’a-n gh’sìa pió guèr, né lìt, né permèl
e
perchè andánd avànti tótt la gènt
i
s’vóien bèn cóme fradê e surèl
ànca
nuèter a s’sám da mátt’r in mènt
ed
dèr un tài a zérti bagatèl
e
l’è óra ch’a pensámma ch’l’è vergágna
ch’a
sámma ancárra in lìt cùn quî ‘d Bulágna.
Tulámla
só sta sáccia tarulìda
e
purtámla in cal pázz in dùv’a l’hám tólta;
alóra
finalmènt la srà finìda
e
turnarám amìgh ‘na bóna vòlta,
già
ormài, c’sa vlî-v, l’è tànt acsè šbušìda
che
s’la stà ancárra insámm, Dio m’scaravòlta;
lór
i zercaràn ‘d truvèr chî dû rastê
e
c’ma l’è giósta i s’i daràn indrê
A
s’vistirám có’i pàgn ch’i avìven lór,
a
druvarám bandér, èrem, stivài,
a
mittrám só castê, pùnt alvadór
e
a bardarám sumèr, móll e cavài;
Mòdna
cal gióren la s’farà dl’unór
cùn
óna fèsta ch’l’a-n s’è vésta mài,
e
nuèter, secónd al mê parér,
a
dvintarám almànch tótt cavalér”.
Cóme
se un terganér có’l baciarèl
al
péccia cóntr’al pùnt pr’alvèr al ciòp
i clámb
i s’léven sbattánd e-gli èl
i
vólen via pr’al zél c’mè bàll da s’ciòp,
listáss
chî artésta, quànd cal ragazèl
l’avé
finî al descórs, durè già tròp,
i
l’apruvén, e cóme càn frustè,
i
córs’n a speteglèr per la zitè.
L’éra
passè trî gióren e dapertótt
sgnór
e puvrátt i descutìven al chèš
perchè
purtròp a cuntintèri tótt
l’a-n
n’è brìša la véna dal bambèš,
chi
aprovèva al progèt, chi al gìva brótt,
a
gh’fó pió d’un patrézi ech’rizzè al nèš
e a
s’dìš ch’a succedés un gràn mapèl
in
sedùta dla Giùnta Comunèl.
Ànch
a Bulágna, cóme óna lušnèda,
a
gh’arivé la nóva e i gh’fén blèn blèn,
i
cunvgnén ch’l’éra pròpria bèn pensèda
e a
sré stè pchè s’l’a-n fóssa gnùda bèn.
Lór
i se srén gnù incóntra a mèža strèda
dóve
i s’avrén paghè un bèl spuntèn,
e
che i rastê, s’i-n’i-éssen da truvèr,
i
éren già persuèš ed fèrsi fèr.
Intànt
i nòstr’artésta, in t’n’adunànza,
i
decidén ed fèr ‘na prucissiòn
imponènt
per al lùsso e l’elegànza,
cumpàgna
a quálla ch’a descrév Tassòn,
e
per dèregh ancárra pió importànza
a
s’fóss zerchè ‘d cupièr fénna al persòn,
e
perchè a s’pséssa fèr bònna figùra
i
dén el pèrt a tótt, adiritùra.
A-n’è-v
starò a cuntèr la litanìa
di
personàg ch’i vlìven imitèr,
ch’a
pré caschèr a dìr óna bušìa
e
finìr pò per fèrem squadrazèr;
quál
ch’a dirò chè, prémma d’andèr via,
i
fón d’acòrd ch’a s’éssa da invidèr,
per
unìres a lór, tótta cla gènt
ch’la
pàssa a Mòdna per pió inteligènt.
Mo
quànd stî luminàri i fón riunì
e ch’i
gh’avén avért al bicidàri
invéci
d’avéri tótt dal sô partì
i fón
adiritùra tótt cuntràri;
i gén: “Mo
quásta l’è ròba d’arabì,
ròba
da fèr stampèr in t’al lunàri,
ròba
da gènt che invéci dal zervèl
i
gh’éssen dal sabiòn o del bgatèl.
Avìv
brìša paùra, ragastàzz,
che
si scopran le tombe ed chi gueriér
e
ch’i v’végn’a picèr in t’al mustàzz?
Andám,
andám, abandunè al pensér;
nuèter
a giustarám i vòster šbgàzz,
e
sicám a-î fàt tànt i braghér
ch’a-n
n’è pió al chèš da dèr un tài a incòsa
a
guradarám ed concilièr la còša”.
A
gh’rispundè un artésta, tótt sfurmè,
che
quást a-n n’éra al mòd ed ragiunèr,
ch’i
se srén per protèsta ritirè
perchè
s’n’i-n vlìven pió imbarazèr
che
al sô progèt i l’éssen pór sfrutè
che
lór i n’avìven di èter da esplichèr,
e
sènza tànt né quànt i s’n’andén via
a
vudèr quàter fiàsch a l’ustarìa.
I
bandén un concorso leteràri
e
per prèmi i gh’mittén vìnt scùd d’argènt,
ch’l’avé un succès acsè straordinàri
da
restèr memorabìl fra la gènt;
chi
et’r invéci ch’truvén tànt lunàri
i
fén del fèst da fèr spadìr i dènt
perchè
a-n fò gnìnt e-ch riusés perfèt…
e
adès ch’a vlò cantèda a vàgh a lètt.
L’ùltma róda dal càr
(al sugamàn)
